Vật Cản Cố Định Tạm Thời (Temporary Immovable Obstructions – TIO) là các vật cản nhân tạo có tính cố định được bổ sung, lắp đặt tạm thời cho một giải đấu. Nếu gặp tình huống này, golfer sẽ lựa chọn giải thoát như thế nào? Bài viết của Trọng tài Phan Ngọc Tâm sẽ làm rõ vấn đề này.

Tóm tắt:
.TIO là các vật cản nhân tạo có tính cố định được bổ sung, lắp đặt tạm thời cho một giải đấu.
. Sẽ được giải thoát không phạt nếu có ảnh hưởng của TIO, có thể là ảnh hưởng trực tiếp (physical interference) hoặc ảnh hưởng hướng nhìn (line of sight interference).
. Thả bóng trong vòng 1 chiều-dài-gậy-đo kể từ điểm giải thoát hoàn toàn gần nhất, không gần cờ hơn, trong khu vực sân tương ứng.

Việc hiểu và vận dụng tốt TIO có thể mang lại lợi thế cho người chơi.

TIO (Temporary Immovable Obstructions) – Vật Cản Cố Định Tạm Thời là gì?
Là các vật cản nhân tạo được bổ sung, lắp đặt tạm thời cho một giải đấu. TIO có thể nằm trên sân hoặc ngoài sân (OB), có tính cố định hoặc không được di chuyển một cách dễ dàng. Các ví dụ của TIO là: tháp/trụ truyền hình, lều bạt, khán đài, bảng điểm (scoreboard) …

Ảnh hưởng bởi TIO xảy ra khi có 1 trong 2 yếu tố sau:

1. Ảnh hưởng trực tiếp (physical interference), giống như khi bị ảnh hưởng bởi một vật cản cố định bình thường khác trên sân, bao gồm:
   Khi bóng chạm vào, nằm trong hoặc trên TIO, hoặc
   Thế đứng hoặc vòng swing bị vướng TIO.
2. Ảnh hưởng hướng nhìn (line of sight interference). Đây là điểm đặc biệt của TIO. Ảnh hưởng hướng nhìn xảy ra khi:
   Bóng chạm vào, nằm trong, trên hoặc dưới TIO, hoặc
   TIO nằm trên đường thẳng nối cờ và bóng, hoặc
   Bóng nằm trong vòng 1 chiều-dài-gậy-đo kể từ một điểm trên đường thẳng nối dài từ cờ qua mép ngoài của TIO. Khu vực rộng 1 chiều-dài-gậy-đo này thường được gọi là “hành lang – corridor”. Xem Diagram 3.

Đối với ảnh hưởng trực tiếp của TIO, việc xác định là tương đối dễ dàng, giống như đối với 1 vật cản cố định khác (đường xe điện, chòi nghỉ chân …).

Còn đối với ảnh hưởng hướng nhìn, cách xác định như sau:
. Người chơi đứng sau bóng, ngắm từ bóng đến cờ, nếu TIO nằm trên đường thẳng nối 2 điểm đó (bóng & cờ), sẽ có ảnh hưởng của TIO.

. Nếu TIO không nằm trên, nhưng rất gần đường thẳng nối 2 điểm trên, người chơi tiếp tục ngắm một đường thẳng khác nối từ cờ qua mép ngoài cùng của TIO phía gần bóng. Nếu bóng nằm trong vòng 1 chiều-dài-gậy-đo kể từ đường thẳng đó (trên đường tròn có tâm là cờ), sẽ có ảnh hưởng của TIO.
Lưu ý:
. Hướng nhìn là đường thẳng nối bóng và cờ. Hướng nhìn khác với hướng đánh bóng (line of play), vì hướng đánh bóng là quỹ đạo/đường đi mà người chơi dự kiến bóng của họ sẽ di chuyển sau cú đánh. Hướng đánh bóng do đó có thể là đường thẳng và cũng có thể là đường cong (cú đánh fade/slide hoặc draw/hook). Người chơi sẽ không được giải thoát theo luật địa phương này nếu họ cho rằng TIO (không bị ảnh hưởng hướng nhìn) nằm trên hướng đánh bóng theo đường cong của họ.

. Đối với ảnh hưởng hướng nhìn, không hạn chế khoảng cách từ bóng đến TIO. Bóng có thể ở xa TIO và vẫn bị ảnh hưởng bởi TIO đó. Tuy nhiên, sẽ không được giải thoát nếu TIO ở quá xa bóng và không có khả năng hợp lí là cú đánh tiếp theo của người chơi sẽ đưa bóng đến vị trí của TIO.

Cho dù có ảnh hưởng hướng nhìn, sẽ không được giải thoát không phạt theo luật địa phương này nếu người chơi không chứng minh được là họ có khả năng thực hiện cú đánh mà cả a) TIO (và corridor) nằm trên hướng đánh và b) bóng sẽ bay về hướng cờ.
TIO có thể nằm trong sân hoặc ngoài sân (OB).

Khi bị ảnh hưởng bởi TIO, golfer có thể giải thoát như sau:

1. Khi bóng nằm trong khu vực chung (general area) – giải thoát không phạt bằng cách thả bóng và đánh bóng trong vòng 1 chiều-dài-gậy-đo tính từ điểm giải thoát hoàn toàn gần nhất (mà không bị ảnh hưởng trực tiếp hoặc hướng nhìn của TIO) ở trong khu vực chung, không gần cờ hơn. Xem Diagram 7.
2. Khi bóng nằm trong khu vực phạt hoặc bẫy cát – có 2 lựa chọn: giải thoát không phạt hoặc có phạt (1 gậy).
   Không phạt (thả bóng bên trong KVP hoặc bẫy cát): thả bóng trong vòng 1 chiều-dài-gậy-đo tính từ điểm giải thoát hoàn toàn gần nhất ở trong khu vực phạt hoặc bẫy cát đó, không gần cờ hơn.
   Có phạt (thả bóng bên ngoài KVP hoặc bẫy cát, 1 gậy phạt): thả bóng trong vòng 1 chiều-dài-gậy-đo tính từ điểm giải thoát hoàn toàn gần nhất bên ngoài khu vực phạt hoặc bẫy cát đó, không gần cờ hơn.
3. Khi bị ảnh hưởng bởi TIO, nếu không muốn thực hiện giải thoát theo luật địa phương này, người chơi có thể lựa chọn giải thoát theo các luật tương ứng khác: luật 17 (khi bóng nằm trong khu vực phạt), luật 18 (gậy-và-khoảng-cách) hoặc 19 (bóng không đánh được).
   Khi lựa chọn giải thoát theo một trong các lựa chọn 1 hoặc 2 ở trên, phải giải thoát hoàn toàn khỏi ảnh hưởng của TIO.
4. Ở các giải golf, khi áp dụng luật địa phương cho TIO, BTC giải có thể bố trí một hoặc vài khu vực thả bóng (dropping zone) gần đó như là một lựa chọn thêm cho người chơi khi bị ảnh hưởng bởi TIO. Ngoài ra, BTC cũng có thể cho phép người chơi được giải thoát về bất kì phía nào của TIO (relief either side).
   Chi tiết về TIO và các lựa chọn giải thoát được quy định trong luật địa phương mẫu F-23. Luật địa phương này cũng được quy định trong Bảng Thẻ Cứng (Hard Card) Các Điều Lệ Thi Đấu Và Luật Địa Phương của các giải thuộc hệ thống chuyên nghiệp Việt Nam (VPGTour)

Một vài tình huống giải thoát khỏi TIO nổi tiếng trên thế giới:
* Dustin Johnson ở khu vực cỏ rough hố 10, sân Oakmont, vòng cuối giải US Open 2016. Nhờ vận dụng tốt luật địa phương TIO, anh đã thả/đặt bóng ở khu vực cỏ thấp dễ đánh gần fairway (so với vị trí bóng ban đầu trong cỏ rough cao, rất khó đánh). Đây cũng chính là chức vô địch major đầu tiên của DJ. https://youtu.be/fBJox75sjZM

• Jordan Spieth ở hố 13, sân Royal Birkdale, vòng cuối giải The Open 2017. Khi lựa chọn giải thoát bóng không đánh được (unplayable ball) đối với bóng nằm trong khu vực cỏ cao bên phải fairway, anh đã khéo léo vận dụng luật địa phương TIO để thả bóng ở vị trí thuận lợi để đánh bóng và về bogey, tạo đà tâm lí cho chức vô địch major thứ 3 của anh.

• Một tình huống tương đối nổi tiếng khác về TIO là ở hố 1, vòng cuối giải US Open 1994, cũng ở sân Oakmont, bóng của Ernie Els ở khu vực cỏ cao bên trái fairway bị vướng bởi 1 cái xe cẩu phục vụ truyền hình (TV crane) mà Ernie cho là TIO. Trọng tài sau đó đã đồng ý cho Ernie giải thoát không phạt theo luật địa phương về TIO. Tuy nhiên, do xe cẩu này di chuyển được, và thường xuyên được di chuyển trong vòng đấu/giải đấu đó, xe cẩu này là vật cản di dời được (movable obstruction) chứ không phải là TIO. Trọng tài xử lí tình huống này sau đó đã thừa nhận lỗi của mình. Ernie Els đã được lợi từ cách xử lí không đúng của trọng tài, sau đó đã vô địch US Open 1994 nói trên, chức vô địch major đầu tiên của ông.

TT Phan Ngọc Tâm