Cùng Nhà báo Trương Anh Ngọc tiếp tục khám phá một trong những chủ nhà của Euro 2020, Saint Petersburg, cố đô của nước Nga, nơi sẽ diễn ra 7 trận đấu của giải.

Saint Petersburg là một thành phố trên bờ biển Vịnh Phần Lan, được thành lập bởi Pyotr Đại Đế vào năm 1703, thành phố đã là thủ đô của Nga trong hai thế kỷ và đã từng chứng kiến những sự kiện lịch sử quan trọng nhất.

Thành phố toạ lạc trên 42 hòn đảo của châu thổ sông Neva – con sông có lưu lượng nước lớn nhất Châu Âu. Cũng chính vì thế mà Saint Petersburg còn được mệnh danh là Venice của phương Bắc.

Saint Petersburg là cố đô và là thành phố lớn thứ hai của nước Nga (sau thủ đô Moscow), là thành phố duy nhất trên trái đất được UNESCO đưa vào danh sách Di sản văn hoá thế giới.

Với hơn 3.700 di tích lịch sử và văn hoá, đại diện cho nhiều phong cách và trường phái kiến trúc thế giới, Saint Petersburg đã được công nhận là thành phố của cũng điện và tượng đài và cũng là thành phố du lịch hấp dẫn thứ 8 trên thế giới.

Theo Nhà báo Trương Anh Ngọc, ấn tượng đầu tiên của anh về Saint Petersburg là nó lớn quá, cái gì cũng lớn, những toà nhà lừng lững, những vỉa hè rộng thênh thang, những nhà thờ với chóp cao vút, những bức tượng như của Sa hoàng Peter hay tướng Suvorov cũng rất to, và các lâu đài, các dinh thự, những cung điện nhìn to tớn như muốn nuốt chửng chúng ta chỉ bằng một cái liếc nhìn.

Nhưng đấy chỉ là ấn tượng đầu tiên của những người lần đầu đặt chân đến nơi đây, đúng vào những ngày đêm trắng, khi ánh sáng ban đêm vẫn rõ gần như ban ngày, và nếu không kéo ri đô chùm kín cửa sổ, chắc chắn sẽ không quen và không thể ngủ được.

Bà chủ căn hộ tôi thuê chỉ cách đại lộ Nevsky rộng mênh mông vài trăm mét ấy bảo rằng, nếu không mệt thì nên đi dạo ở Saint Petersburg vào ban đêm, sẽ thấy nơi này lãng mạn lắm. Tôi mặc áo khoác mỏng choàng vào, và ra đường. Ban đêm ở Saint Petersburg mát rượi. Những khối nhà in lên nền trời bỗng không còn xa lạ và đe doạ như lúc đầu nữa.

Chúng im lặng ngắm nhìn ta dưới ánh đèn đường, và nước bập bềnh đập vào các bờ kênh, vào chân của những cây cầu, và sông Neva, nhìn vào ban đêm, thật dễ chịu, khi mặt nước lung linh phản chiếu ánh đèn của hai bên bờ. Trên đại lộ Nevsky, những người đi chơi đêm đang hát, có người uống, có những thanh niên đang đùa nhau, có những đôi hôn nhau ở bờ kênh Griboyedov.

Chợt nhớ đến những câu mở đầu trong tác phẩm “Đêm trắng” của Dostoevsky. Ông viết: “Đó là một đêm kỳ diệu, một đêm mà có lẽ chỉ có thể có được khi chúng ta còn trẻ. Bầu trời đầy sao, một bầu trời lộng lẫy đến mức ngước nhìn lên nó ta phải bất giác tự hỏi tôi: chẳng lẽ những người cau có, trái tính trái nết đủ loại lại có thể sống dưới một bầu trời như thế?”. Đấy là đêm trắng của Dostoevsky. Đêm ở đây vẫn kì diệu như thế, nhưng không thấy ai cau có. Chỉ thấy những nụ cười và những gương mặt tươi vui.

Trong một ghi chép của tôi về Saint Petersburg trong cái đêm trắng đầu tiên ấy, tác giả Anh Ngọc viết: “Thành phố được lập nên năm 1703 trên đầm lầy có mệnh danh là “thành phố xương” ấy (do hàng biết bao người tù khổ sai và lính đã chết ở đây trong quá trình xây dựng ở thế kỷ 18) là một dạng Venezia trên mặt nước và những dòng kênh, nhưng nó lớn hơn, kì vĩ hơn, nguy nga và đồ sộ hơn, có cảm giác như nuốt chửng những ai vừa thấy nó.

Đối với những người đã choáng ngợp trước sự tráng lệ của Paris, một đôi thị khổng lồ và đôi khi có vẻ diêm dúa, ngạo nghễ vì vẻ đẹp của nó thì Saint Petersburg nguy nga, nhưng dữ dội hơn, mạnh mẽ hơn, chủ yếu vì những dinh thự, lâu đài, những cây cột, những bức tượng đồng và quảng trường mênh mông của nó, khiến cho chúng ta cảm thấy nhỏ bé và bị lọt thỏm giữa những biểu tượng của quyền lực nằm trong những con đại bàng, những hàng cột cao vút, những khối nhà vuông vức ấy.

Không ngạc nhiên khi người ta đã làm tất cả để thoát khỏi sự áp bức nghiệt ngã ấy của một đế chế, dù đã già cỗi. Những cuộc cách mạng đã nổ ra ở nơi đây để lật đổ nó, và cuộc Cách mạng 1917 đã tạo ra một bước ngoặt lớn lao cho lịch sử không chỉ nước Nga, mà còn của cả nhân loại.

Rồi một cuộc bao vây Saint Petersburg kéo dài gần 900 ngày dẫn đến cái chết của gần 1 triệu người, vì súng đạn, vì đói cũng chỉ để phục vụ ý tưởng điên rồ là muốn san phẳng một biểu tượng của chủ nghĩa vô sản của Hitler”.

Có rất rất nhiều câu chuyện lịch sử ở thành phố đẹp đẽ và to lớn này, nhiều góc khuất, nhiều bi kịch, nhiều máu đổ. Có những câu chuyện về Lenin, về những gì còn lại từ thi thể của gia đình Sa hoàng cuối cùng đang được đặt trong một gian nhà nguyện của nhà thờ thánh Peter và Paul (nhiều giả thiết cho rằng, chính Lenin đã ra lệnh thủ tiêu họ), những câu chuyện về Sa hoàng Alexander I, về Kutuzov, về tướng Suvorov, và về những người đã chết vì đói ở đây trong Thế chiến II.

Có rất nhiều điều cần làm, những nơi cần đi ở Saint Petersburg, và vì thế thật khó nói được là cần bao nhiêu thời gian ở đây để có thể đi hết cả thành phố. Tôi thích rảo bộ trên đại lộ Nevsky vào ban đêm, thích đi dọc sông Neva và nhìn từ bên này sang phía Cung điện mùa đông, với một phần của nó có chứa bảo tàng Hermitage cực kì phong phú và đa dạng đồ trưng bày; đã từng một lần đi xe bus đến Peterhof ở ngoại ô, rồi từ đó bắt tàu thuỷ đi từ vịnh Phần Lan về Saint Petersburg và cảm thấy sung sướng vô cùng khi đứng ra boong tàu ngắm thành phố đẹp đẽ dưới nắng.

Và thật tuyệt vời khi đi dạo trong những công viên đầy màu xanh ở đây. Tôi cũng thích đi bộ trên đảo Vasilevsky, đi xe ô tô thì nhanh nhưng đi bộ thì rất lâu, nhưng như thế mới ngắm được toàn bộ nơi này. Tôi thích nhà thờ thánh Isaac, tôi thích nhà hát Mariinsky, tôi thích những dòng kênh rất đẹp như Griboyevdov hay kênh Mùa đông, tôi cũng thích cả những hành trình văn học ở đây. Tại sao lại văn học, bởi Moskva là thủ đô của nước Nga, nhưng Saint Petersburg mới là kinh đô văn hoá của nó và không ngạc nhiên khi thành phố này có rất nhiều dấu ấn văn học.

Saint Petersburg năm nào cũng tổ chức lễ hội Dostoyevsky. Ở nơi này, vẫn còn căn hộ Raskolnikov, tên của một nhân vật phản diện trong “Tội ác và trừng phạt”. Toà nhà ấy nằm bên dòng kênh Griboyedov mà một ngày rất đẹp tôi đã viếng thăm. Dostoyevksy rất thích dùng các địa điểm thật trong cuốn sách của ông và sự tả thực các nhân vật của ông cũng tài tình một cách kỳ lạ, ở chỗ chỉ ra bằng vài nét bút những mảng tối của họ.

Vladimir Nabokov thì thấy Dostoyevsky là một người “tầm thường”. Ông cũng tìm kiếm những vấn đề về đạo đức, các cuộc tranh cãi liên quan đến nó và các mâu thuẫn xã hội trong tác phẩm để đời “Lolita” của ông. “Lolita” trở thành một tiểu thuyết nổi bật, không chỉ vì những tranh cãi liên quan đến chủ đề, mà còn ở cách Nabokov đã làm với tác phẩm xuất bản năm 1955 này của ông. Ông viết nó bằng tiếng Anh chứ không phải tiếng Nga!

Căn nhà thơ ấu của Nabokov ở phố Bolshaya Morskaya nằm ở trung tâm thành phố vẫn mở cửa thường xuyên cho các du khách, đặc biệt là du khách Phương Tây, những người rất hâm mộ tác phẩm của ông, hâm mộ hơn nhiều ở Nga, nơi mà nó đã từng bị cấm đoán. Nhà của Nabokov khá đặc biệt, với rất nhiều mẫu bướm. Nabokov rất thích sưu tầm các mẫu bướm.

Nhưng ở đây, không ai được yêu mến như Pushkin. Ông là nhân vật được lãng mạn hoá, được thần tượng nhiều nhất ở Saint Peterseburg, nơi ông đã sống phần lớn cuộc đời và đã chết tại đây ở tuổi 38, sau một cuộc đấu súng. Căn hộ của ông ở phố Reki Moiki, nơi ông và vợ sống 6 năm cuối đời, và rồi chết ở đây, vẫn được gìn giữ hệt như khi ông còn ở đây cách đây hai thế kỷ và giờ đã trở thành một bảo tàng.

Có rất nhiều dấu ấn của Pushkin tại Saint Petersburg. Những người yêu mến ông có thể đến uống cà phê ở quán Văn học, mở cửa từ năm 1816 ở đại lộ Nevsky, mặt kia nhìn ra một dòng kênh. Đấy là nơi Pushkin hay lui tới mỗi sáng. Có một tượng đài Pushkin đang như trong một lần đọc thơ trước công chúng đặt ở trước Bảo tàng Nga. Và nơi Pushkin thách đấu và bị bắn trọng thương ở quận Primorsky, ngoại ô thành phố, nơi tôi đã từng lặn lội đi bộ đến, có một cây cột ghi tên, ngày sinh và ngày mất của Pushkin. Đấy là nơi hành hương của những người hâm mộ Pushkin.

Những người hâm mộ kiệt tác Anna Karenina của Lev Tolstoy chắc chắn cũng sẽ yêu Saint Petersburg, bởi đây là nơi xảy ra nhiều câu chuyện liên quan đến các nhân vật chính trong tác phẩm, Karenina và Vronsky…

Sân vận động Kretovsky (khá xa trung tâm thành phố và đi phải đi bộ rất xa từ ga tàu điện ngầm gần nhất mới tới sân) ở Saint Petersburg là nơi diễn ra 3 trận vòng bảng B là Bỉ-Nga (ngày 13/6), Phần Lan-Nga (16/6) và Phần Lan-Bỉ (22/6). Ngoài ra còn 3 trận bảng E. Đó là các trận của xứ Ba Lan-Slovakia (14/6), Thuỵ Điển-Slovakia (18/6) và Thuỵ Điển với Ba Lan (23/6), cùng một trận vòng tứ kết (Thụy Sỹ-Tây Ban Nha hôm 2/7).

Một số điều thú vị về thành phố Saint-Petersburg
. Saint-Petersburg là thành phố-không phải thủ đô lớn nhất châu Âu. Từ thế kỷ 19 nó được coi là một trong bốn đô thị lớn nhất ở lục địa này.
. Từ năm 1914 đến năm 1924 Saint-Petersburg có tên gọi là Petrograd. Sau khi những người Bolsheviс сướp chính quyền, thành phố được đổi tên thành Leningrad. Tên gọi này tồn tại 67 năm cho đến năm 1991, khi Liên Xô sụp đổ. Từ đó đến nay tên gọi của thành phố là Saint-Petersburg.
. Vào những năm 30 của thế kỷ trước những người Bolsheviс đã từng có ý định thay tượng thiên thần trên đỉnh cột Alexander bằng bức tượng Lenin.
. Tống số chiều dài các tuyến tàu điện ở Saint-Petersburg là hơn 600 km. Với tiêu chí này thành phố được đưa vào Sách kỷ lục thế giới.
. Nhà thờ Petropavlovsky cao nhất ở Nga. Cùng với các tháp chuông và tháp nhọn được dát vàng chiều cao của nhà thờ la 122,5 m.
. Hệ thống tàu điện ngầm chạy dưới Saint-Petersburg được coi là sâu nhất trên thế giới. Độ sâu đạt đến 80 m.
. Thành phố không chỉ là thủ đô văn hóa của Nga mà còn là trung tâm kinh tế, công nghiệp và du lịch chính của đất nước. Saint-Petersburg nằm trên giao điểm của các tuyến hàng hải và thương mại chủ yếu nên thành phố được bảo đảm thường xuyên có việc làm và các nhu yếu phẩm cần thiết.
. Saint-Petersburg là thành phố phía bắc lớn nhất của thế giới vì nằm trên vĩ tuyến 60. Vĩ tuyến này chạy qua lãnh thổ của Greenland, Alaska và Oslo (thủ đô Na uy). Vị trí này có ưu thế lớn, giúp hàng năm lôi cuốn hàng nghìn du khách từ khắp nơi trên thế giới đến ngắm “đêm trắng” ở Saint-Petersburg.
. Nước bao phủ hơn 10% diện tích thành phố.
. Hermitage là một trong những bảo tàng lớn và nổi tiếng nhất trên thế giới. Trong bảo tàng có hơn 3 triệu tác phẩm nghệ thuật khác nhau. Những tác phẩm này được trưng bày trong khuôn viên của 5 tòa nhà gồm 350 phòng.
. Các fan của “những con số thú vị” đã tính nếu trước mỗi vật trưng bày trong số hơn 3 triệu tác phẩm nghệ thuật chỉ cần đứng 1 phút thôi thì bạn sẽ mất 8 năm ròng để xem hết bảo tàng Hermitage. Bạn sẽ phải đi hết quãng đường dài 20 km. Do đó ở đây người ta tổ chức các tuyến tham quan đến những tác phẩm nổi tiếng nhất.
. Lâu đài Mikhailovsky, hay còn được gọi là lâu đài Kỹ sư, có các phong cách kiến trúc khác nhau cho mỗi mặt tiền. Điều đó làm cho diện mạo văn hóa của Saint-Petersburg trở nên hài hòa và tạo nên nét tổng thể về kiến trúc cho từng quận trong thành phố.
. Đại lộ Nevsky là trục đường đông đúc nhất của thành phố. Hàng ngày có chừng 2 triệu người đi qua đây!
. Trên lãnh thổ Saint-Petersburg có hơn 800 chiếc cầu và gần 100 hòn đảo – không một thành phố châu Âu nào có được số lượng các tuyến đường sông lớn như vậy! Có 64 con sông lớn nhỏ và gần 50 con kênh chảy qua thành phố.
. Ở Hoa Kỳ có 15 thành phố với tên gọi là Petersburg. Thành phố lớn nhất là St. Petersburg (quận Pinellas, bang Florida).
. Saint-Petersburg hoàn toàn xứng đáng với danh hiệu thủ đô văn hóa của Nga. Trên toàn thành phố có gần 2000 thư viện! Ở đây còn có gần 100 địa điểm dành cho các buổi hòa nhạc và liên hoan, 220 bảo tàng và 45 phòng tranh. Đây cũng là nơi hàng năm tổ chức gần 50 triển lãm, sự kiện văn hóa quốc tế.
. Theo thống kê chính thức, trong thời kỳ Chiến tranh thề giới thứ hai, từ năm 1941 – 1945 dân số thành phố giảm 4,5-5 lần.

Trương Anh Ngọc